Jak zadbać o mikrobiom u dziecka?

Miliardy bakterii zamieszkujące mikrobiom wspomagają odporność oraz usprawniają trawienie, co może przekładać się również na kondycję zdrowotną. Co zrobić, by zadbać o mikrobiom malucha?

Mikrobiom to miliardy bakterii, które zamieszkują nasz organizm, budując dobrą florę bakteryjną. W większości znajdują się w układzie pokarmowym i pełnią w organizmie ważne funkcje, m.in. odpowiadając za produkcję przeciwciał w organizmie oraz warunkując apetyt.¹

Funkcje mikrobiomu

Dobre bakterie bytujące w mikrobiomie wspierają mikroflorę bakteryjną jelit, dzięki czemu staje się ona bardziej odporna na działanie różnych czynników,. To wspiera pracę układu immunologicznego i jest jednym z czynników przyczyniających się do utrzymania dobrej kondycji zdrowotnej człowieka.

Mikrobiom wpływa również na procesy trawienne, przyspieszając je oraz może zapobiegać występowaniu stanów zapalnych w jelitach.

Kształtowanie mikrobiomu

Mikrobiom kształtuje się indywidualnie. Co to oznacza? Że nawyki żywieniowe, styl życia, środowisko życia, a nawet czynniki genetyczne wpływają na budowę mikrobiomu. Kluczowe dla jego rozwoju są pierwsze trzy lata życia dziecka, jego sposób odżywiania oraz środowisko, w jakim wzrasta. To przekłada się później na całe dorosłe życie człowieka.

Mikrobiom a rodzaj porodu

Mikroflora jelitowa zaczyna kształtować się już w okresie prenatalnym. Ogromny wpływ na to, jak wygląda ten proces, mają bakterie bytujące w organizmie mamy. Co ciekawe, z badań wynika, że największą rolę odgrywa nie środowisko bakteryjne znajdujące się w drogach rodnych kobiety, ale to, które jest w jamie ustnej.² Jest to w pełni unikalne środowisko, które zamieszkuje ponad 750 gatunków bakterii. Pełnią one ważną funkcję, ponieważ biorą udział w metabolizmie składników odżywczych.

W czasie ciąży bakterie z organizmu mamy wpływają na rozwój dziecka. Do momentu porodu nie ma ono jednak własnego mikrobiomu. Gdy noworodek przychodzi na świat, jest czystą kartą, którą natychmiast po porodzie zaczynają zasiedlać mikroorganizmy. O tym, jakie one są i w jaki sposób dziecko je nabywa, decyduje rodzaj porodu.

Dzieci urodzone siłami natury przejmują bakterie bytujące w drogach rodnych mamy. Zasiedlają one układ pokarmowy dziecka, budując florę jelitową, co stanowi pierwszy krok w procesie powstawania mikrobiomu. U dzieci, które przychodzą na świat przez cesarskie cięcie, pierwsze bakterie pochodzą ze środowiska szpitalnego. Z badań brytyjskich naukowców wynika, że u tych noworodków układ pokarmowy zasiedlają inne szczepy bakterii, które przekładają się na inną budowę mikrobiomu.³ Mogą mieć one mniej bakterii komensalnych występujących u zdrowych osób.

Różnice między mikrobiomem dziecka urodzonego siłami natury, a mikrobiomem malucha urodzonego przez cesarskie cięcie najczęściej zacierają się po kilku miesiącach. Mogą być one jednak kluczowe w procesie budowania odporności.

Mikrobiom a sposób karmienia

Po porodzie na rozwój mikrobiomu wpływają różne czynniki: środowisko, w którym wzrasta dziecko, kontakt z przyrodą, sposób pielęgnacji malucha (np. rodzaj i liczba stosowanych kosmetyków). Najważniejszą rolę odgrywa jednak sposób karmienia noworodka.

Mleko mamy (oprócz witamin, tłuszczy i składników odżywczych) zawiera przeciwciała oraz dobre szczepy bakterii, które wspierają mikroflorę jelitową i budują mikrobiom malucha. Mamy karmiące mogą skonsultować się ze swoim ginekologiem w związku z przyjmowaniem probiotyków w czasie karmienia.

Pewne natomiast jest to, że dieta mamy karmiącej powinna być zbilansowana i składać się z produktów zawierających błonnik i dobre szczepy bakterii probiotycznych, ponieważ dobroczynnie wpływają one nie tylko na układ pokarmowy mamy, ale i dziecka. Warto zatem jeść warzywa i owoce zawierające dużo błonnika (np. jabłka, śliwki, gruszki, rośliny strączkowe, marchew, brukselkę), ale i produkty z pełnego ziarna, jogurty naturalne czy kiszonki.

Wpływ karmienia niemowlaka na rozwój mikroflory jelitowej

Po ukończeniu przez malucha 6. miesiąca życia Światowa Organizacja Zdrowia WHO zaleca rozpoczęcie rozszerzania diety dziecka (u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym można zrobić to wcześniej, już po 4. miesiącu życia).⁴ Sposób żywienia dziecka to jeden z warunków dobrej kondycji zdrowotnej. Kluczowe dla właściwego rozwoju nie tylko fizycznego, ale też rozwoju funkcji poznawczych u dziecka jest właściwe zbilansowanie diety i zrównoważenie w niej składników odżywczych, witamin i mikroelementów.

Po 6. miesiącu życia u dziecka należy rozpocząć wprowadzanie warzyw oraz owoców i stopniowe przyzwyczajanie układu pokarmowego dziecka do trawienia różnych składników. Następnie zaleca się włączenie produktów zbożowych (np. kaszy manny), mięsa, jaj, nabiału i innych składników budujących zdrową dietę. Produkty, które podajemy maluszkom, powinny pochodzić ze sprawdzonych źródeł, najlepiej z naturalnych, ekologicznych upraw.

Co ważne, niemowlętom należy (tak jak dorosłym) włączyć do diety kiszonki, produkty mleczne oraz produkty pochodzenia roślinnego zawierające dobre bakterie. Wspierają one budowę mikroflory jelitowej i wspomagają odporność maluszków. Dobrym pomysłem jest zatem podanie niemowlęciu na drugie śniadanie jogurtu naturalnego z płatkami owsianymi albo dołączenie do obiadu ogórka kiszonego. Można to robić u dzieci, które znajdują się w okolicy 10. miesiąca życia.

Pozytywny wpływ probiotyków na budowę mikroflory jelitowej

Dobre szczepy bakterii mają zdolność przyczepiania się do nabłonka jelit i tworzenia naturalnej warstwy ochronnej. To przyczynia się nie tylko do usprawnienia procesów trawiennych, ale i wspierania odporności. Z tego względu probiotyki wywierają pozytywny wpływ na budowę mikroflory jelitowej. Warto zatem włączyć je do diety dzieci.

Po konsultacji z pediatrą można dzieciom włączyć również probiotyk w formie suplementu diety. Estabiom Baby i Estabiom Junior to produkty, w których składzie znajdują się dobre szczepy bakterii oraz witamina D3 która wspiera odporność.

1. Ewelina Błasiak, Adam Ostrowski, Mikrobiom jelitowy a stosowanie probiotyków. Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2019, tom 28.
2. Magdalena Malinowska, Beata Tokarz-Deptuła, Wiesław Deptuła, Mikrobiom człowieka.
3. Dzieci urodzone przez cesarskie cięcie mają inne bakterie jelitowe | Dziennik Naukowy Link
4. Nowe zalecenia dotyczące żywienia niemowląt i dzieci 2021 – alaantkoweblw Link